Ірі қара малының криптоспоридиозын емдеу және алдын алу әдісі

(51) 61 31/00 (2006.01) 61 33/00 (2006.01) АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ДЛЕТ МИНИСТРЛГ ЗИЯТКЕРЛК МЕНШК ЫЫ КОМИТЕТ НЕРТАБЫСА ИННОВАЦИЯЛЫ ПАТЕНТ СИПАТТАМАСЫ паразитологияа жатады, жне де р ара малдарыны криптоспоридиоз инвазиясын емдеу жне алдын алуы шн олданыла алады. р ара малдарыны криптоспоридиоз инвазиясын анаурлым тимд емдеу жне алдын алу шн байкокс 5 сынылады. Байкокс 5 препаратыны 1,5 мл малды р басына 1 рет 10 кн атарынан берлед. Бл дст олдананда байкоксты криптоспоридиилерге карсы экстенсивтк жне интенсивтк тимдлг 100 болды.(54) Р АРА МАЛЫНЫ КРИПТОСПОРИДИОЗЫН ЕМДЕУ ЖНЕ АЛДЫН АЛУ ДС(57) Бл жаа нер табыс ветеринария саласына,оны шнде негзнен ветеринарлы 22016 Таырыбы р ара малыны криптоспоридиозын емдеу жне алдын алу дс Бл нертабыс ветеринария (малдргерлк) саласына, оны шнде негзнен ветеринарлы паразитологияа жатады, жне де р кара малдарыны криптоспоридиоз инвазиясын емдеу жне алдын алуы шн одданыла алады. Криптоспоридиозды емдеу осы кнге дейн медицина мен ветеринарияны шешлмеген мселес болып отыр. Себеб химиялы заттарды серне криптоспоридийлерд эндогенд сатыларыны толеранттг л аныталмаан (Бейер Т.В., 1990). Кокцидиостатиктер, 80 аса антимикробты агенттер жне баса да антипротозойлы заттар, ке спектрл антибиотиктер, тпт антгельминтиктер сынатан тт ( .,Н.,. е а., 1982 Моо Н. ., 1982 А., ес, 1982 ауег .,ВР., 1986 Саре .С., 1986 Ре С., 1992 и др.). Оларды райсысыны не эффективтлг аз, не млдем инвазияны дамуына сер етпейд. азрг кезде аурумен кресу шн р трл антибактериалды заттар, шект секреттк жне моторлы функциясын алпына келтретн заттар,слт-ышыл тепе-тедгн тзететн тз ертндлермен баса да заттар, ауру малдарды иммунитетн ктеретн препараттар, диетотерапия олданылады. Тлдерд криптоспоридиозы кезнде колданылан препараттарды эффективтлг туралы млметтер арама-айшы келед. Ласалоцидт жасы терапевтикалы сер жннде малматтар жары крген, бра таайындалан дозалары малдар шн улы болып келген (се О.,1983 Нере Т., . .,.Р.,1988). С.А.Все (1981) Сур аныталан тлдерд натрий ласалоцид жне триметоприммен емдеуде ажетт нтижелерд ала алмады. А.,М. (1989) млметтер бойынша спирамицинн,эфлорнитинн жне норфлоксацинн криптоспоридийлерддамуына ешандай сер жо. МА, .-Т. Хе, МН (1994) торшаларды таза сндсне 0,5 мг/мл ортаа мадурамицин енгзд. Ол криптоспоридийлерд дамуын тежейтн, жоары эффективт болып шыты(1994) млметтерне сйенсек,паромомицинн 1-2 г дозасы 1 кг малды тр салмаына олданса блнп шыатын ооцисталарды млшер крт азаяды, бра препаратты сл улылыы байалады. СК(1987) арабауыра зерттеу жргзгенде 0,5 жне 1 мг/кг дозадаы арприноцидт паразитостатикалы серн анытаан. Бны .Е. жне МНасос(1990) иммунодепрессияа шыраан тышандара тжрибе жргзп растады. С.Реее (1992) криптоспоридиоза арсы патогенетикалы терапия ретнде азитромицин,кларитромицин,рокситромицин препараттарын олдануды сынады. Тлдерд емдеуге олданылатын сульфаниламид препараттары сульфадимезин 30-40 мг/кг дозада 160 мг/кг (у В., Ро ., 1982). норсульфазол 0,05 г/кг дозада (Якубовский М.В., Лавор С.И.,Мясцова Т.Я., 1992) криптоспоридиозды дамуына сер етпейд. В.И.Петренко, С.В.Марышева (1991) бл инвазиямен кресу шн тримеразин, сульгин жне тлдерд криптоспоридиозы кезнде пайда болатын диареяны тотатуа сер ететн витаминдермен,аминоышылдармен, АТФ жне гормондармен кешенд трде олдануды сынды. Горбов Ю.К.(1984), Зароза В.П.1984, Тайчинов У.Г., 1996 нитрофуран атарындаы препараттарды- фуразалидон мен полимиксинн осындысын олданып, оларды оздырыша алыпты серн айындады. Тжрибе жзнде р трл дозадаы кокцидиостатикалы препараттар ке олданылады ондай препараттарды шнде бзд нертабыса е жаын аналогтар химкокцид-7,фармкокцид болып саналады (Литвинский Я.П.,Гутый В.И. Криптоспоридиоз телят//Ветеринария.1989-8.-с.46-48 Якубовский М.В. Криптоспоридиоз животных в Беларуссии докл 5 Всесоюз. съезд протозоологов, Витебск//Цитология.-199234,4.-с.176). ВА е . (1994) бивалентт металлды иондары бар бацитрацинн тздарыны кешенмен адам мен жануарларды протозойлы ауруларын емдеуге патент алан. Цинк тздары эффективт жне мутагендк асиеттер жо, улылыы те аз деп сипатталады, Авторларды деректер бойынша препарат С. ра оздырышына жоары белсенд сер етед. Жоарыда крсетлген малматтарды ескере отырып, алдымыза койан масат р ара малыны криптоспоридиозды инвазиясын тимд емдеу жне алдын алу шарасын анытау болды. Бз сынып отыран дстемеде байкокс препараты олданылан. Байкокс 5 клетка шлк даму сатысындаы кокцидиилерге те тимд болып келед. Байкокс 5 ауыз уысы арылы енгзген кезде толтразурил асказан-шек трактснде баяу трде срлп, клегей жне клегей асты абытара кокцидиоцидт серн тигзед. Толтразурил организмнен негзнен згермеген кйде шыарылады (70), сонымен оса нжс пен несеп аркылы метаболиттер (сульфондар) кйнде де блнед. Байкокс 5 организмге сер ету дегейне карай шартты трде аупт заттара жатады (ГОСТ 12.1007-76 ауптлг бойынша 3 класс), бра сынылатын дозада малдарда осымша сер жне асыну белглер байалмайды. Сонымен атар кокцидииоза деген иммунитетт крылуына кедерг болмайды. олдануа дайын байкокс 5 а тстен сарыш тске дейн болатын суспензия. Препарат толтразурил жне осымша компоненттерден(натрий бензоаты,натрий пропионаты,пропиленгликоль,лимон ышкылы жне дистильд су) трады. 1 мл дрлк затта 50 мг толтразурил болады,Байкокс 5 5-10 кндк тлдерге емдк жне алдын алу шн 1 кг салмаына 20 мг толтразурил 22016 берлу тис. Препаратты малды р басына, суа араластырып, ауыз уысы арылы беред. Бл дст олдананда байкоксты криптоспоридиилерге арсы экстенсивтк жне интенсивтк тимдлг 100 болды. Байкокс 5-т сынау 5-10 кндк бзауларда жргзлед. Жргзлген тжрибелерде бзауларды криптоспоридиилермен заымдалу экстенсив 80100, осыан сйкес инвазияны интенсив 10-70 ооциста микроскопты 1 кру алаында болды(лкейткш объектив-8, окуляр-7). Препаратты сынауды брнш сатысында байкокс 5 суспензиясыны 0,5 мл малды р басына кнне 1 рет 3 кн атарынан берлд. Осы ретте экстенсивтк тимдлг 55,6, интенсивтк тимдлг 60 болды. Сынауды екнш сатысында байкокс 5 суспензиясыны 1,0 мл малды р басына берлд. Осы ретте экстенсивтк тимдлг 83,5,интенсивтк тимдлг 70 болды. Сынауды шнш сатысында байкокс 5 суспензиясыны 1,5 мл малды р басына кнне 1 рет 3 кн атарынан берлд. Сынама соында криптоспоридиилерд ооцисталары табылмады. р ара малдарыны криптоспоридиоз инвазиясын емдеу жне алдын алу шн байкокс 5 препаратыны 1,5 мл малды р басына, кнне 1 рет 10 кн атарынан беред. араша айынан мамыр айына дейн, айына бр рет бзауларды 10 пайызынан нжс сынамаларын алып, тексеред. Егер криптоспоридиоз инвазиясы аныталса, препаратты берп, ауруды алдын алады. Ауру жылда шыатын шаруашылытарда малдарда жаппай тлдеу басталан кезде препараттар берлед. р ара малдарыны криптоспоридиоз инвазиясын емдегенде, алдын аланда жне осы дст олдананда препаратты экстенсивтк жне интенсивтк тимдлктер 100 болды. НЕРТАБЫСТЫ ФОРМУЛАСЫ р ара малыны криптоспоридиозын емдеу жне алдын алу дс, былайша ерекшелнетн,байкокс 5 препаратын 1,5 мл малды р басы,кнне 1 рет 10 кн атарынан берлед.