Способ получение сольбар из серосодержащих веществ

(51) 01 17/43 (2006.01) 01 59/02 (2006.01) 01 3/00 (2006.01) АЗАСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ДЛЕТ МИНИСТРЛГ ЗИЯТКЕРЛК МЕНШК ЫЫ КОМИТЕТ НЕРТАБЫСА ИННОВАЦИЯЛЫ ПАТЕНТ СИПАТТАМАСЫ 1245139 , 23.02.2000 Позин М.Е. Технология минеральных солей(54) ККРТРАМДЫ ЗАТТАРДАН СОЛЬБАР АЛУ ТСЛ(57) нертабыс ауыл шаруашылыына, оны шнде ккртрамды инсекто-фунгицид синтездеп алу дсне жатады. Ккртрамды заттар мен барий гидроксид ертндсн рекеттестрп синтездеу нтижеснде - сольбар ертндс алынды. Сондытан синтездеп алынан барий сульфид мен полисульфидт ертндлерн ауыл шаруашылыына ккртрамды инскето-фунгицид ретнде олдануа болады.(72) Садиева Халипа Рыслызы Майлышева Амарал азболатызы Бишимбаева Гауар озыкеызы Джусипбеков мрза Жмасиллы(73) азастан Республикасы Блм жне ылым министрлгн М.Х. Дулати атындаы Тараз Мемлекеттк университет республикалы мемлекеттк азыналы кспорыны зерттегенде оны рамында тмендег бейорганикалы оспалар бар екендг аныталды. Олар(78,61), С (8,22), Н (1,95),(0,69), О(0,0005), е (0,0005). Химиялы сараптамадан крнп трандай тез ккртн ккрт элементнен айырмашылыы органикалы осылыстарды болуында. Тез ккртн сулыспиртт ертндде экстракциялап,оан хроматографиялы сараптама жасалынан. Газдысйыты хроматография дсмен химиялы сараптама нтижеснде ккрт рамындаы органикалы заттарды компоненттер аныталды. Ккрт нмн сулы-спиртт ертндде Сокслет аппаратында экстракция жасап,газ-сйы хроматография дс бойынша масспектроскопиялы детектирленген хроматомасспектрометрде НеРас 5890/5972 аныталан спектрлер бойынша органикалы осылыстарды трлер крсетлген. Хроматомасспектрометрде тсрлген ккртрамды заттарды органикалы осылыстары кестеде крсетлген. /Автореферат диссертации на соискание уч.степ. к.т.н. Ш.М.Умбетова. Синтез и применение полисульфидов и тиосульфатов щелочных металлов на основе продукта сероочистки тенгизской нефти,Алматы, 2002 г. / Кесте 1 Тез ккртн экстракциялау кезндег органикалы фракцияларды салыстырмалы крсеткштер нертабыс ауыл шаруашылыына, оны шнде ккртрамды инсекто-фунгицидтер синтездеп алу дсне жатады. нертабысты масаты Отанды ккртрамды нмдерден ккртрамды фунгицидтер алу дс - ауыл шаруашылыына ажетт ккртрамды сольбар ертндсн синтездеп алып, инсекто-фунгицид ретнде олдану. Белгл дстер бойынша барий сульфид мен полисульфидн барий гидроксидне Ва(ОН)2 ккрт сутект сру арылы аланда концентрациясы аз млшерде барий сульфид, сульфаты жне сульфит тзлген. /ЖХП, 10, 38 (1939) М. Г. Габриелова / Бл дст тимсздг ккрт сутек газын кп млшерде сру керек болады. Сольбар ертндсне майдаланып гтлген ккрт пен млшер 0,1 мм болатын барий сульфидн балымасымен рекеттестрп алан. Бл дсте барий сульфидн балымасын пайдаланылан. /Журнал Хим. пром. 9, 3 (1946),В. И. Орлов, К. А.Гар/ сынылатын дс концентрациясы 5(пайызды) барий гидроксид ертндсне Тез мнай-газ кеншндег мнайдан блнген ккртрамды заттармен рекеттестрп алынды. Тез кеншндег мнай-газ нмнен блнген ккртрамды заттарды химиялы рамын осылыстар Октанды ышыл Нонанды ышыл Деканды ышыл 3,3,5-три метилциклогексанол Пентадекан Додеканды ышыл Альфа 3-циклогексено 1-метанол 2,6,10,14-тетраметилпентадекан Тетрадеканды ышыл Октадекан 3-гексадецен Нонадекан 2,6,11-триметилгептадекан 9-гексадеценд ышыл 1,2-бензендикарбонды ышыл Эйкозан 7-циклогексилтридекан 3-метилэйкозан 10-метилэйкозан Генэйкозан 11-трикозен Олеинд ышыл Октадеканды ышыл Докозан 2,6,10,15-тетраметилнонадекан 2-метилдокозан Трикозан 2-метилэйкозан 3-метилтрикозан осылыстар Тетракозан 2,6,11-триметилгенэйкозан Пентакозан Гексакозан Октакозан Нонакозан Тез кеншнен делген жоары ккртт мнай шикзатын ккртсздендру кезнде блнген ккрт нмн рамында 30-дан аса органикалы осылыстар мен оспалар аныталан. Ондаы негзг компонентт бр - парафиндер (С 8-С 22),кмртек атомдарыны сандары 8-ден 19-а дейнг аныан жне аныпаан карбон ышылдары. Сонымен атар, алкилды ауыстыра алатын рылымы алыпты циклд осылыстарды бар екендг аныталан. Бл осылыстар сольбар ертндсн алуда катализатор есебнде реакцияны жрун жылдамдатады, бра реакцияа атыспайды. Реакция жру кезнде барий гидроксид слтлк жер металдарды ертндс арынды араластыру нтижеснде кпрп, алкилды ауыстыра алатын рылымы алыпты циклд осылыстарды шайып жберед. Тез ккртн рамындаы кездесетн органикалы осылыстарды кпшлг мнай компоненттернде болатын осылыстар. Олар мнайды ккртсздендру рдс кезнде згермей алан алкендер, алкандар, циклоалкандар, арендер жне карбон ышылдары. Бл осылыстарды тез ккртнде кездесу - мнай шикзатыны рамындаы ккртт ккртсздендру рдснен кейн ккртсутект ышылдануынан,атмосферадаы оттегн сернен жне ашы ауада кп уаыт бойы сатау кезндег ылалды сернен болуы ммкн. Тез ккртн айырмашылыы мынада ол мнай шикзатынан блнгендктен, рамындаы органикалы осылыстар тек оспа трнде ана емес, оны беттк абатына срлген немесе адсорбирленген ковалентт байланысты, донорлыакцепторлы механизмн тзлунен хемосорбирленген жадайда болуы ммкн. Мысалы,донор ретнде карбокислат-карбон ышылдарыны аниондары, ал акцептор ретнде ккрт олданылады. Ккрт зн бос орбитасында орналасады. Ккртрамды заттарды рамындаы барлы органикалы осылыстарды суда жасы еритн - карбон ышылдары. Олар слтлк жне слтлк жер металдарды ертндлермен рекеттескенде карбон ышылдарыны тздарын тзед. Мнай нмндерн ккртсздендру кезнде ккрт негзнен 2 жэне 6 кйнде болады. Слтлк сулы ертндлерде нуклефильдк гидроксил-ион 6 жне 8 саинасын зуге кмектесед жне ккрт атомын активтендред. Ккрт молекуласыны тменг аз трасыз 2, 3, 4 реакцияласу асиет жоары. Бл жадайда - - - бирадикалды трде кездесед. Осы блшектерд бетне адсорбцияланан гидрофильд карбокислат-ион БАЗ беттк абаттан гидрофобты Салыстырмалы рамы, 1,92 2,14 2,71 2,25 0,61 0,84 кмрсутектерд шайып жберуге аблет жетед жне ккрт атомын активтендруге осымша нуклеофильд агент ретнде олданылады. Ол ккртт ерту рдсн жылдамдатады. Тез мнайынан блнген ккртт рамындаы тмен молекулалы формадаы ккртт тр - активтенген блшектерд кбейтуге ыпал етед. Ккртт полисульфидтк трн кбейтп, одан р сульфид иона осылуын тездетед, реакция тедеунен крнп трандай реакцияны жру жылдамдыы активт болады. орыта келгенде, тез мнай шикзатынан блнген ккртт бетк абатында адсорбирленген карбон ышылдары болады. Олар слтлк жне слтлк жер металдарыны сулы ертндлермен немесе гидроксидтермен рекеттесе отырып, беттк активт заттар (БАЗ) тзед, ккртт ерун жылдамдатады жне гидрленген органикалы осылыстарды шайып жберуге рекет жасайды. Тез мнайы шикзатын деу кезнде блнген ккртрамды заттарды ккрт элементн орнына пайдалану ммкндг мол. Себеб бл ккрт жоары дисперстгмен ерекшелнед жне пайдалану кезнде майдалау рдсн ажет етпейд. ра кйдег ккртт дисперсиялы дрежес жоары (шамамен 410-5 см). Бл жадай тиоосылыстар алу кезнде рдст желдетп, шыынды азайта алатын себебн теориялы жне тжрибелк жаынан тсндруге болады. Ккртт суспензиясы сулы дисперст фазада беттк активт заттар атысуында тзлетндг зерттелген. Ккрт гидрофобты зат боландытан,БАЗ-ды молекулалары оны бетк абатына адсорбцияланып, оны молекуласындаы полярлы емес тобы ккрт молекуласына арай баытталып,ал полярлы тобы су молекуласына арай баыттала тсетндг аныталан. Соны нтижеснде ккртт блшектерн бетк абаты гидратты сольватты абаттармен оршалып, оны сулануы арта тсед. Бл кезде гидрофилденген ккрт молекулалары тзлп, агргатты тратылыы артады. Ккртт гидрофилденген молекулаларыны агргатты траты суспензия тзу оны физико-химиялы асиеттерн анытауа ммкндк беред. Гидрофилденген ккртт полимеррамды дисперсиясыны ттырлыы,оптикалы жне ондаы блшектерн лшемдер,жарыты сру т.б. асиеттер жне ккртт гидрофобты болу себебмен тсндруге болады. Ккрт атмосферадаы ауамен салыстырмалы ылалдылыы 100 болатын су буын да адсорбцияламайды. Алынан нтижелер бойынша ккртт гидрофилденген полимеррамды 3 осылыстары дисперсиялы жйен,яни микрогетрогенд жйе тзетндг аныталан. Сонымен атар барий жне кальций слтлк -жер металдарына жататындытан оларды асиеттер мен алыну тслдер сас болып келед. Сондытан тез ккртмен концентрациясы 5 (пайызды) барий гидроксид ертдсн 90 С температурада здксз араластыру арылы синтездеп алады. Тзлген суспензияны салматы рамы-ВаОН 2 О 105 85 болу керек. Содан кейн ертндн сзп, кристалдандырып рамын анытаанда барий сульфид-14,64 г/л, барий полисульфид - 22,4 г/л жне аз млшерде барий тиосульфаты - 6,70 г/л жне 3,20 г/л - барий гидроксид-Ва(ОН)2, ккрт - 2,1 г/л тзлд. Дайын болган сольбар ертндсн концентрациясы пайыз есебмен шаып есептегенде -1 литрде - 1,5 барий сульфид, барий полисульфид-2,21, ал барий тиосульфаты- 0,6, барий гидроксид - 0,32 жне 0,21 - ккрт болып отыр. Сондытан синтездеп алынан барий сульфид мен полисульфидт ертндлерн ауыл шаруашылыына ккртрамды инскето-фунгицид ретнде олдануа болады. НЕРТАБЫСТЫ ФОРМУЛАСЫ рамында ккрт жне концентрациясы 5 барий гидроксид тдс барВаО Н 210585 атынасындаы сольбар ертндсн алу тсл былайша ерекшелнед, ккрт ретнде рамы мас.- 78,6 С - 8,22 Н - 1,95- 0,69 О - 10,51 С - 0,05- 0,01- 0,001 С - 0,0005- 0,0005 болатын Тез - мнайыны ккртрамды заттары жне 5 барий гидроксидн олданады.